شستشوی اصولی فرش باعث افزایش طول عمر آن خواهد شد. متأسفانه برخی از افراد در منزل اقدام به شستشوی فرش می‌کنند که به دلیل نداشتن مهارت کافی باعث می‌شوند که به فرش آسیب جدی وارد شود. یکی از نکات مهم در شستشوی فرش انجام دادن برخی کارهای مقدماتی است. یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید قبل از شستشو انجام شود غبارگیری است. غبارگیری در قالیشویی زن توسط نیروهای مجرب و آشنا به فرش انجام می‌شود. در این مقاله قصد داریم درباره غبارگیری صحبت کنیم، در ادامه با قالیشویی زن همراه باشید.
غبارگیری چیست و چرا غبارگیری ضروری است
غبار همواره در هوا وجود دارد و ممکن است از ترکیبات مختلفی تشکیل شده باشد. ذرات آهن، کربن به شکل دوده، آلومین و … از جمله ترکیباتی هستند که ممکن است در هوا وجود داشته باشند. این ذرات می‌توانند به راحتی داخل پرز فرش نفوذ کنند و در بلند مدت به صورت لکه‌های چرکی روی فرش دیده شوند که قطعاً برای هیچ کسی خوشایند نیست. البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که غبار نه تنها باعث ایجاد لکه روی فرش می‌شود بلکه می‌تواند باعث پوسیدگی فرش هم شود. از طرف دیگر گردوخاک و غبار بهترین بستر برای زندگی حشرات مختلف است. بید یکی از حشراتی است که به راحتی میان پرزهای فرش زندگی می‌کند و الیاف فرش را با جویدن از بین می‌برد. به همین دلیل است که غبارگیری منظم فرش بسیار ضروری است.
چگونگی غبارگیری
غبارگیری نه تنها قبل از شستشوی فرش الزامی است بلکه باید هرازگاهی فرش هنگام استفاده هم غبارگیری شود.
جاروهای دستی یکی از ساده‌‌ترین ابزارهایی است که می‌توان برای غبارگیری از آن استفاده کرد. هر چند غبارگیری با جاروی دستی ممکن است نیاز به صرف وقت و زمان بیشتری داشته باشد اما غبارگیری فرش با جاروی دستی به صورت منظم الزامی است. این کار باعث افزایش عمر فرش خواهد شد.
اشتباهات رایج غبارگیری در منزل
یکی از اشتباهات رایج در غبارگیری این است که از جاروبرقی با برس‌های چرخنده استفاده شود. متأسفانه حرکات چرخشی این برس‌ها باعث می‌شود که الیاف پشم شکسته شوند و حتی از جای خود در بیایند. همچنین در صورتی که از جاروبرقی با دور تند برای غبار گیری در محل ریشه‌ها استفاده شود این امکان وجود دارد که ریشه‌ها به داخل دستگاه کشیده شوند.
کارشناسان فرش توصیه می‌کنند که پشت فرش نیز هر چند هفته یکبار با استفاده از جاروی دستی یا برقی غبارگیری شود تا گرد و خاک‌هایی که در پشت فرش خانه کرده‌اند از بین بروند.
یکی دیگر از اشتباهات رایج در ارتباط با غبارگیری این است که قالی و قالیچه‌ها مانند پتو و ملافه تکانده شوند یا آن‌ها را از پنجره و بالکن آویزان کرد. تکاندن شدید قالی باعث می‌شود که گره‌های فرش شل شود. از طرف دیگر قرار دادن فرش در جای نامناسب و به ویژه در معرض مستقیم نور خورشید باعث خواهد تا رنگ فرش تغییر کند.
همچنین برخی برای غبارگیری، فرش را محکم به زمین یا سطح سفت می‌کوبند. البته کوبیدن فرش بر زمین از جمله اعمال نادرست و بدترین نوع غبارگیری فرش است، زیرا احتمال هر نوع آسیبی وجود دارد که موجبات گسیختگی تاروپود و پرز فرش را فراهم می‌آورد.
چرا غبارگیری قبل از شستشوی فرش الزامی است
یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید قبل از شستشو انجام شود غبارگیری است. زیرا ذرات خاک و گردوغبار که در لابه‌لای پرز فرش وجود دارند در صورتی که با آب ترکیب شوند باعث خواهند شد که لایه‌ای شبیه به گل در انتهای پرز فرش تشکیل شود که حتی بعد از شستشو نیز از بین نرود. در این صورت پس از مدتی فرش دچار پوسیدگی خواهد شد و ممکن است بعد از مدتی پا خوردن و یا هنگام حمل و نقل پاره شود.
غبارگیری قبل از شستشو به روش معمولی (دستی)
غبارگیری به روش سنتی به چند شیوه مختلف می‌تواند انجام شود که عبارتند از:
- فرش روی زمین پهن می‌شود و با چوب به‌طوری‌که به بافت فرش آسیب وارد نشود به پشت فرش می‌زنند. سپس فرش را جمع کرده و گردوخاکی که روی زمین ریخته است را جمع می‌کنند. مرحله بعدی جارو کردن روی فرش با جاروی زبر است.
- فرش از پشت روی یک شبکه توری فلزی که در ارتفاع مناسبی از زمین قرار دارد پهن می‌شود. سپس با چوب به پشت آن ضربه می‌زنند تا غبار و گردوخاک باقی مانده لابه‌لای پرز فرش از فضاهای خالی موجود در شبکه توری روی زمین ریخته شود. مزیت استفاده از شبکه توری برای غبارگیری قالی در این است که گردوغبار خارج شده از فرش داخل فرش نفوذ نمی‌کند.
- هر گوشه فرش توسط یک نفر گرفته می‌شود و ضربات موجی شکل به فرش وارد می‌شود. با توجه به این که فرش از چهار طرف تکانده شده است، هر گونه آلودگی از لابه‌لای پرزهای فرش خارج می‌شود.
نکته
یکی از مهم‌ترین معایب غبارگیری دستی این است که اگر فرش کهنه و قدیمی باشد یا بخش‌هایی از فرش رفو شده باشد، فرش در اثر ضربات شدید و ناگهانی دچار آسیب‌های جدی مانند پارگی خواهد شد. برای همین بهتر است که غبارگیری دستی برای فرش‌های نو انجام شود. بدین صورت که فرش از یک ارتفاع نه چندان بلند و نه چندان کوتاه آویزان شود و با چوب به آهستگی به پشت آن ضربه وارد شود.
برای فرش‌های قدیمی و رفو شده استفاده از برس‌های نرم برای خارج کردن غبار توصیه می‌شود. پس از آن که گردوغبار از لای پرزهای فرش بیرون آمد باید با استفاده از جاروبرقی، گردوغبار را جارو کرد.
غبارگیری قبل از شستشو به روش ماشینی
در سال‌های اخیر دستگاه‌ها و ابزارآلات بسیاری در حوزه قالیشویی طراحی و تولید شده است. امروزه در قالیشویی‌ها از ماشین‌آلات خاصی برای غبارگیری فرش استفاده می‌شود که عبارتند از:
ماشین‌های ضربه زن مکانیکی
یکی از انواع قدیمی ماشین‌های غبارگیری، ماشین ضربه زن مکانیکی است. این ماشین‌ها دارای عرضی حدوداً بین ۵-۴ متر و طول بین ۲-۵/۱ متر هستند. داخل این دستگاه‌ها دو محور استوانه‌ای قرار دارد. به هر کدام از این محورها، تسمه‌های پلاستیکی یا برزنتی وصل شده است. زمانی که دستگاه شروع به کار می‌کند، فرش به داخل دستگاه هدایت می‌شود. پرز فرش توسط برس‌های مخصوص پرز فرش شانه می‌شوند. این کار کمک می‌کند تا پرز از حالت خوابیده و نمدی خارج شود. سپس فرش توسط ریل‌های مخصوص به میان محورهای استوانه‌های می‌رود. محورهای استوانه‌ای به دلیل اینکه به دور محور طولی به سرعت می‌چرخند، تسمه‌های برزنتی یا پلاستیکی را به پشت و روی فرش می‌کوبند . در نهایت گردوغبار از لابه‌لای پرزها خارج می‌شود. مزیت بسیار مهم استفاده از ماشین ضربه زن مکانیکی این است که دور برس غلتکتی برحسب نو و کهنه بودن فرش قابل تنظیم است.
ماشین مکنده
یکی دیگر از دستگاه‌هایی که با استفاده از آن غبارگیری انجام می‌شود، دستگاه مکنده است. ابتدا گردوغبار قالی‌های کهنه با یک جاروی نرم، جارو شده و توسط دستگاه جمع می‌شود. شدت مکش دستگاه با توجه به نو یا قدیمی بودن فرش تنظیم می‌شود. در صورتی که فرش کهنه باشد شدت مکش به نوعی تنظیم می‌شود که الیاف و پرزهای فرش همراه با گردوغبار از فرش کنده نشوند.
دستگاه‌های جدید غبارگیری در قالیشویی زن
در سال‌های اخیر دستگاه‌های زیادی برای غبارگیری فرش طراحی و تولید شده است که بازده بالاتری نسبت به دستگاه‌های قدیمی دارند و در مدت زمان کمتری نسبت به دستگاه‌های قدیمی غبارگیری را انجام می‌دهند. تمام فرش‌ها قبل از غبارگیری توسط کارشناس فرش ارزیابی می‌شوند تا غبارگیری با توجه کهنه یا نوع بودن فرش، همچنین ضخامت فرش انجام شود. تنها در این صورت که از صدمات وارده به فرش در این مرحله می‌توان پیشگیری کرد. پس از اتمام مرحله غبارگیری، فرش به دقت از لحاظ فرسودگی و پارگی بازرسی می‌شود و در صورت نیاز رفوکاری روی فرش انجام می‌شود. قالیشویی زن خدمات تخصصی فرش را با بهترین کیفیت و قیمت مصوب اتحادیه قالیشویی به مشتریان خود ارائه می‌دهد.
